Thuật chép sử Người_Scythia

Herodotus

Herodotus viết về đô thị lớn Gelonus ở phía bắc của Scythia[28] như sau:

“Người Budini là dân tộc to lớn và mạnh khỏe: tất cả họ đều có mát màu xanh lam thẫm, tóc đỏ tươi. Có một thành phố trong lãnh thổ của họ, gọi là Gelonus, được bao quanh bằng tường cao, ba mươi fulông mỗi chiều, được làm hoàn toàn bằng gỗ. Tất cả các ngôi nhà trong nơi này và tất cả các đền miếu làm bằng cùng một loại vật liệu. Ở đây có các đền miếu được xây để tỏ lòng tôn kính các vị thần Hy Lạp, và được tô điểm theo kiểu Hy Lạp với các hình ảnh, án thờ và điện thờ, tất cả đều bằng gỗ. Ở đây cũng có lễ hội, được tổ chức sau mỗi ba năm để tỏ lòng kính trọng Bacchus, mà tại đó các cư dân bản thổ rơi vào cơn cuồng nộ của thần Bacchus[29]. Về thực tế cho rằng người Geloni là người Hy Lạp cổ đại, những người, bị buộc phải rời khỏi các nhà xưởng dọc theo bờ biển, chạy tới chỗ của người Budini và chiếm nơi ở của họ cho mình. Họ vẫn còn nói thứ tiếng nửa Hy Lạp, nửa Scythia.”

Herodotus và các sử gia cổ đại khác liệt kê nhiều bộ lạc sống gần người Scythia, và có thể đã chia sẻ cùng một môi trường chung và văn hóa du mục thảo nguyên, thường gọi là "văn hóa Scythia", cho dù các học giả có thể gặp khó khăn trong việc xác định mối quan hệ chính xác của họ đối với "người Scythia về mặt ngôn ngữ". Một phần trong số các bộ lạc này là Agathyrsi, Geloni, Budini, Neuri.

Herodotus đưa ra bốn phiên bản khác nhau về nguồn gốc người Scythia:

  1. Thứ nhất (4.7), truyền thuyết của người Scythia về chính họ, trong đó miêu tả vị vua Scythia đầu tiên, Targitaus, là con trai của Thiên Vương và con gái của Dnepr. Targitaus được coi là đã sống khoảng 1 nghìn năm trước khi quân tinh nhuệ Ba Tư xâm lược vùng Scythia, hay khoảng 1500 TCN. Ông có ba con trai, mà từ trên trời rơi xuống một bộ gồm 4 công cụ bằng vàng trước mắt họ — một chiếc cày, một cái ách, một cái bát và một chiếc rìu chiến. Chỉ có người con út là thành công trong việc chạm vào các công cụ bằng vàng này mà không làm chúng bốc cháy, và các hậu duệ của người con này, được Herodotus gọi là "người Scythia Hoàng gia", tiếp tục bảo vệ họ.
  2. Thứ hai (4.8), truyền thuyết của người Hy Lạp Hắc Hải về Scythes, vị vua đầu tiên của người Scythia, là con trai của thần Hercules và một nữ yêu quái.
  3. Thứ ba (4.11), trong phiên bản mà Herodotus nói rằng ông tin tưởng hơn cả, người Scythia đến từ phần xa hơn nữa về phía nam của Trung Á, cho tới khi có chiến tranh với người Massagetae (một bộ lạc hùng mạnh của dân du mục thảo nguyên sống ở đông bắc Ba Tư) buộc họ phải dời sang phía tây.
  4. Thứ tư (4.13), truyền thuyết mà Herodotus gán cho là của thi sĩ Hy Lạp Aristeas, nhân vật [bán huyền thoại] tuyên bố rằng ông đã rơi vào cơn giận dữ của thần Bachus [uống say] tới mức ông phải chạy về phía đông bắc vượt qua Scythia và xa hơn nữa. Theo truyền thuyết này, người Scythia ban đầu sống ở phía nam dãy núi Rhipaean, cho tới khi xảy ra mâu thuẫn với bộ lạc gọi là Issedones, bị chèn ép bởi Cyclops (người một mắt); vì thế người Scythia quyết định di cư về phía tây.

Người Ba Tư và một vài dân tộc khác ở châu Á gọi người Scythia sống tại châu Á là người Saka. Herodotus (IV.64) mô tả họ như là người Scythia, mặc dù họ được gọi dưới tên gọi khác. Xem bài Người Saka và tiểu mục người Saka trên đây. Còn tộc Massagetae hùng cường sống ở bên sông Araxes, theo Herododos: "nhiều người xem họ là một tộc người Scythia".[30] Vào năm 529 trước Công nguyên, khi ông vua kiệt xuất Cyrus Đại Đế xua đại quân Ba Tư hùng hậu xâm lược vùng đất của người Massagetae, Nữ hoàng Tomyris đã đại phá tan tành quân Ba Tư và giết được cả Cyrus.[31] Sau đó, Tomyris chặt đầu Cyrus và bỏ cái đầu ông vào chiếc túi da chứa đầy máu người cho ông vua "khát máu" này tha hồ được ống máu.[32] Tuy bà là Nữ hoàng của người Massagetae theo Herodotus, có tư liệu khác gọi bà là Nữ hoàng xứ Scythia, hoặc Nữ hoàng của người Amazon tại Scythia.[33]

Strabo

Trong thế kỷ 1 TCN, nhà địa lý Hy Lạp-La Mã Strabo đã đưa ra miêu tả bao quát về người Scythia miền đông, những người ông gặp tại đông bắc châu Á vượt qua lãnh địa của Bactria và Sogdiana[34]:

“Sau đó đến Bactria, và Sogdiana, và cuối cùng là các bộ lạc Scythia.”

Strabo cũng lập danh sách các bộ lạc khác nhau của người Scythia, có lẽ là hỗn hợp với một số bộ lạc khác ở miền đông Trung Á (chẳng hạn như Tochari)[34]:

“Hiện nay phần lớn người Scythia, bắt đầu từ biển Caspi, được gọi là người Dahae, nhưng những người sống xa hơn về phía đông hơn những người này được gọi là người Massagetae và người Sacae, trong khi tất cả phần còn lại được gọi bằng tên chung là người Scythia, mặc dù mỗi dân tộc đều có tên gọi riêng của chính mình. Tất cả họ trong phần lớn các phần đều là dân du mục.
Nhưng những người được biết đến nhiều nhất trong số dân du mục là những người đã tách Bactria ra khỏi người Hy Lạp (nghĩa là người Hy Lạp-Bactria), tôi muốn nói tới người Asii, Pasiani, Tochari, và Sacarauli, những người ban đầu đến từ đất nước từ bên kia bờ sông Jaxartes, nằm cận kề đất nước của người Sacae và người Sogdian và đã bị chiếm đóng bởi người Sacae.
Và đối với người Däae, một số trong đó được gọi là Aparni, một số là Xanthii, và một số là Pissuri. Hiện nay trong số những người này thì người Aparni sinh sống gần nhất với Hyrcania[35] và phần của biển có ranh giới với nó, nhưng những người còn lại thì sống trải rộng y như đất nước này kéo dài song song với Aria.		”

Nguồn Ấn Độ

Đồng tiền bằng bạc của vua Azes II (trị vì khoảng 35-127 TCN) của người Ấn-Scythia. Lưu ý tới tamga hoàng gia trên đồng tiền.
Bài chi tiết: Người Ấn-Scythia

Người Saka được đề cập nhiều trong các thư tịch Ấn Độ, bao gồm Puranas (Vãng thế thư), Manu Smriti (luật Manu), các thiên sử thi Ramayana và Mahabharata, Mahabhashya của Patanjali, bách khoa thư Brhat Samhita của Varaha Mihira, Kavyamimamsa, Brhat-Katha-Manjari và Kaṭha-Saritsagara.

Kinh Thánh Hebrew

Dân tộc được nhắc tới một cách ngắn gọn trong Kinh Thánh Hebrew như là "Ashkenaz" — có lẽ là kết quả của việc đọc sai ký tự Hebrew cổ đại: אשכנז thay vì đọc đúng אשכוז (= Ashkūz), trong Sách Sáng thế 10:3 và 1 Lịch đại chí 1:6 — truy nguyên tổ tiên của họ ngược lại qua Gomer tới người con trai thứ ba của Noah là Japheth. Sách Jeremiah 51:27, đề cập Ashkenaz trong mối liên hệ với các vương quốc Ararat và Minni (trong dãy núi Taurus), cùng với người Medes — và miêu tả tất cả họ như là các dân tộc thù địch với Babylon. Họ cũng được đề cập trong 2 Maccabees 4:47.